Wiele osób zadaje sobie pytanie: jak uzyskać alimenty na dziecko, jaka powinna być ich wysokość i co zrobić, gdy drugi rodzic nie płaci? Jeśli znajdujesz się w podobnej sytuacji – ten artykuł jest dla Ciebie. Wyjaśniam krok po kroku, czym są alimenty, jak się je ustala i jak dochodzić swoich praw.
Czym są alimenty?
Alimenty to obligatoryjne i regularne świadczenia najczęściej na rzecz członków rodziny, polegające na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Obowiązek alimentacyjny dotyczy obu rodziców, niezależnie od tego, czy byli małżeństwem, czy nie.
Kiedy powstaje obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka?
Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka powstaje od chwili narodzin dziecka i obciąża rodziców dziecka niezależnie od tego, czy rodzicom tym przysługuje władza rodzicielska.
Jak długo trzeba płacić alimenty na dziecko?
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka trwa aż do czasu, kiedy dziecko uzyska zdolność samodzielnego utrzymania się lub gdy dochody z jego majątku wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
W istocie więc obowiązek alimentacyjny rodziców wobec małoletnich dzieci nie jest ograniczony żadnym terminem, natomiast uzyskanie przez dziecko pełnoletności może stanowić jedynie podstawę uchylenia się rodziców od świadczeń alimentacyjnych, o ile wywiązywanie się z tego obowiązku jest połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Warto w tym zakresie przywołać stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w wyroku z dnia 26.11.1998r., w sprawie sygn. akt I CKN 898/97, zgodnie z którym „osiągnięcie samodzielności przez dziecko, w rozumieniu art. 133 § 1 k.r.o., zakłada zdobycie przez nie odpowiadających jego uzdolnieniom i predyspozycjom kwalifikacji zawodowych. Rodzice winni łożyć na utrzymanie i wykształcenia także pełnoletniego dziecka, zdobywającego kwalifikacje zawodowe, odpowiadające jego uzdolnieniom i predyspozycjom, np. uczącego się w szkole pomaturalnej lub studiującego na wyższej uczelni. Warunkiem jest tylko, by był to czas rzeczywistej nauki.”
Zaznaczyć przy tym należy, iż w sytuacji, gdy dziecko jest niepełnosprawne lub chore, przez co nie może podjąć zarobkowania, obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka może trwać przez całe jego życie.
Rodzice mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletnich dzieci, jeżeli żądanie to jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Praktyczne przykłady:
1. Ojciec płaci alimenty na córkę. Córka ma 19 lat i studiuje dziennie, nie ma własnych dochodów.
– Alimenty nadal obowiązują.
2. Ojciec dowiaduje się, że córka rzuciła studia i pracuje na etacie.
– Rodzic zobowiązany do alimentacji może złożyć pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.
3. Córka w wieku 22 lat zrezygnowała z uczelni, nie kontynuuje nauki i nie szuka pracy. Mieszka z partnerem, nie wykazuje chęci usamodzielnienia.
– Rodzic zobowiązany do alimentacji może złożyć pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.
Jak ustalić wysokość alimentów?
Nie ma jednej tabeli ani stawki alimentów. Każda sprawa jest indywidualna. Jednakże w każdej z tych spraw przy ustaleniu wysokości alimentów Sąd bierze się pod uwagę usprawiedliwione potrzeby uprawnionego (dziecka) oraz zarobkowe i majątkowe możliwości finansowe osoby zobowiązanej do alimentacji. Dodatkowo w orzecznictwie wskazuje się, że dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami, co oznacza, iż rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich sami żyją. Zatem w pozwie należy szczegółowo wymienić i udowodnić usprawiedliwione potrzeby dziecka zarówno fizyczne, duchowe (kulturalne) oraz w zakresie wychowania (kształcenie), a więc wydatki ponoszone m.in. na: wyżywienie, ubrania, obuwie, środki czystości i higieny, rehabilitację, leczenie, lekarstwa, potrzeby mieszkaniowe, kształcenie i rozwijanie zainteresowań, pomoce edukacyjne, wyjazdy wakacyjne, kolonie, ferie, rozrywkę i wypoczynek, kursy przygotowujące do matury, korepetycje, naukę pływania itd. Wobec tego, iż postępowanie alimentacyjne jest rodzajem postępowania cywilnego, to na stronie postępowania leży również obowiązek przedstawienia dowodów poświadczających poniesione wydatki (takich jak np. faktury imienne, zaświadczenia, zeznania świadków).
W uzasadnieniu pozwu należy odnieść się również do możliwości zarobkowych i majątkowych powoda(ki) i pozwanego (ej).
Jak uzyskać alimenty na dziecko?
Alimenty mogą być ustalone w drodze umowy zawartej w formie pisemnej lub w formie aktu notarialnego bądź też w ugodzie zawartej przed mediatorem lub ugodzie sądowej. Jeżeli rodzice z różnych przyczyn nie mogą się w tym zakresie porozumieć należy złożyć pozew o alimenty do sądu. Pozew taki bez względu na wartość przedmiotu sporu składa się do sądu rejonowego. Powództwo o roszczenie alimentacyjne można wytoczyć według właściwości ogólnej lub według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej.
W imieniu małoletniego dziecka środków utrzymania i wychowania może dochodzić jego przedstawiciel ustawowy, a więc przede wszystkim jego rodzic.
Pełnoletnie dziecko – jeśli ukończyło 18 lat dochodzi alimentów samodzielnie.
Pozew o alimenty jest wolny od opłat sądowych.
Co zrobić, gdy drugi rodzic nie płaci alimentów?
Jeśli alimenty są już zasądzone, ale nie są płacone – masz prawo:
- złożyć wniosek do komornika – komornik zajmie konto, pensję lub inne składniki majątku,
- wnioskować o świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego (jeśli spełniasz kryteria dochodowe),
- złożyć zawiadomienie na policję lub do prokuratury – niepłacenie alimentów może w sytuacji określonej przez przepisy prawa karnego materialnego stanowić przestępstwo niealimentacji.
Czy alimenty można zmienić?
Tak! Gdy zmienia się sytuacja finansowa rodzica lub potrzeby dziecka (np. większe wydatki na leczenie lub szkołę), możesz złożyć pozew o podwyższenie alimentów.
Z drugiej strony – rodzic, który płaci alimenty, może wnioskować o obniżenie alimentów lub ich uchylenie, jeśli np. dziecko jest już dorosłe i pracuje lub gdy osoba zobowiązana do alimentacji poważnie zachorowała, co znacząco zwiększa koszty życia i uniemożliwia osiąganie dochodów.
Często zadawane pytania:
Czy trzeba być po rozwodzie, żeby żądać alimentów?
Nie – alimenty należą się dziecku niezależnie od stanu cywilnego rodziców.
Czy ojciec bez pracy też musi płacić?
Tak – sąd bada możliwości zarobkowe, nie tylko aktualny dochód.
Czy mogę dostać alimenty wstecz?
Tak – maksymalnie za 3 lata wstecz, jeśli udowodnisz, że potrzeby były i nie były zaspakajane.
Podsumowanie
Alimenty to nie przywilej, ale prawo dziecka do godnego życia i rozwoju.
Nie bój się dochodzić swoich praw – czy to przed sądem, czy przez komornika.